Έχει πραγματικά θέση το χρήμα στον σύγχρονο κόσμο;

***Προσοχή!! Περιέχει spoilers για τις ταινίες Fargo και Raiders Of The Lost Ark.

Αν και θεωρούμε πως ζούμε σε μια κοινωνία που μας παραχωρεί ελευθερίες, συχνά καταλήγουμε αποστερημένοι από αυτές. Οι μικρές μας, επιμέρους ελευθερίες συχνά θυσιάζονται στο βωμό του κοινού καλού. Εφόσον, όμως, αποτελούμε μέρος του κοινωνικού συστήματος, αναπόφευκτα συμβιβαζόμαστε -λιγότερο ή περισσότερο- στον κοινωνικό αυτό “κανόνα”, που επιτάσσει να μας νοιάζει το συμφέρον του συνόλου.

Γιατί, όμως, έχουμε ψευδαισθήσεις ελευθερίας; Γιατί έχουμε χρήματα. Το χρήμα αποτελεί τη μεγαλύτερη παγίδα και ασκεί γοητεία, κάνοντάς μας υποχείριά του. Μας αποπροσανατολίζει και αντί να το χρησιμοποιούμε, αφιερωνόμαστε στην κατοχή του, αφού το να έχουμε χρήματα μας κάνει να έχουμε ψευδαισθήσεις μεγαλείου και παντοδυναμίας. Πόρτες χειρουργείων ανοίγουν ευκολότερα, ανέσεις σε περιμένουν, οι αποστάσεις εκμηδενίζονται, αν διαθέτεις τα μαγικά χαρτάκια. Όσο περισσότερο χρήμα έχεις, τόσο διευρύνονται τα πράγματα που μπορείς να κάνεις. Όσο όμως είσαι χαμηλόμισθος, τα χρήματα αναγκαστικά σε περιορίζουν, σε εγκλωβίζουν και το κυνήγι τους πολλές φορές οδηγεί στη δυστυχία επειδή έχεις χρέη, στη φυλακή αν επιχειρήσεις να κλέψεις λίγη “ελευθερία”, λίγα ακόμα χρήματα ή ακόμα και στο θάνατο, μέσω της αυτοκτονίας.

Είναι, όμως αυτό, ελευθερία; “Όλα αυτά δεν είναι βασικά για την ελευθερία. Σημασία έχει να μην είσαι κλεισμένος σε ένα κελί”, ίσως σκεφτεί κάποιος. Όχι, δεν έχει πια σημασία μόνο αυτό! Δεν ζούμε στο Μεσαίωνα, ούτως ώστε να παλέψουμε για κάτι τέτοιο. Αρκούν μόνο τα υλικά αγαθά για να μας μετατρέψουν σε όντα ελεύθερα, ολοκληρωμένα και αυτάρκη, όταν πλέον ζούμε στον εικοστό πρώτο αιώνα; Και πόσο ηθικό είναι να κατανέμονται άνισα όλα αυτά τα προνόμια, ανάλογα με το πόσα χρήματα διαθέτει κανείς; Μοιάζει τουλάχιστον μεσαιωνικό και απάνθρωπο.

Είναι κάποιοι που λένε: “Εντάξει μπορώ να ζήσω και με λίγα, το χρήμα δεν αγοράζει τα πάντα”. Πόσο όμως ελεύθεροι είναι, όταν η κυριαρχούσα νοοτροπία της χρηματικής συνδιαλλαγής τους στερεί αγαθά και υπηρεσίες; Είναι, για παράδειγμα, ελεύθεροι να καλλιεργήσουν ένα μικρό κομμάτι γης, αλλά η ελευθερία τους επί της ουσίας περιορίζεται, όταν δεν μπορούν να έχουν μια ευρεία γκάμα προϊόντων και υπηρεσιών. Η αλήθεια λοιπόν είναι, ότι το ίδιο το χρηματοοικονομικό σύστημα τους εξαναγκάζει να έχουν αυτή τη νοοτροπία, τους περιθωριοποιεί και εν τέλει τους καθιστά μια δακτυλοδεικτούμενη κλειστή κάστα ανθρώπων ασυμβίβαστων, εχθρών της “ανάπτυξης”, της “τεχνολογίας” και της “εξέλιξης”. Οι ίδιοι θεωρούν ότι είναι ελεύθεροι, όμως πίσω από αυτό, κρύβεται ένας επί της αρχής εξαναγκασμός από το ίδιο το σύστημα.

Μιλούν όλοι για τα εγκλήματα που έχουν γίνει για τις θρησκείες και τα πιστεύω των ανθρώπων. Πόσα εγκλήματα έχουν γίνει για τα χρήματα; Συχνά πυκνά βλέπουμε στις ειδήσεις για κάποιον ηλικιωμένο που τον σκότωσαν μέσα στο σπίτι του για λίγα μόλις ευρώ.. Δεν είναι θλιβερό; Ο άνθρωπος που τα πήρε είναι σίγουρα ένας αδίστακτος κακοποιός που σκότωσε έναν συνάνθρωπό του για λίγο χρήμα, λίγη ελευθερία. Χωρίς να τον δικαιολογούμε, αλλά αιτιολογώντας την πράξη του, αβίαστα μπορούμε να πούμε ότι αυτός ο άνθρωπος προφανώς μεγάλωσε σε άσχημο οικογενειακό περιβάλλον και γύρω του βλέπει ότι το χρήμα κινεί τα πάντα. Όσο υπεύθυνος είναι όμως αυτός, άλλο τόσο υπεύθυνο είναι το χρηματοοικονομικό σύστημα, που μας στρέφει στο κυνήγι των χρημάτων, ενώ δεν υπάρχει λόγος, καθώς υπάρχουν επαρκείς πόροι για να ζήσουμε όλοι.

Βέβαια, όπως είναι φυσικό, κάποιοι παρεκτρέπονται. Πολλοί από εμάς θα συμφωνούσαν με τη βραβευμένη με Oscar για την ερμηνεία της, πρωταγωνίστρια της γνωστής ταινίας Fargo στο φινάλε, που είπε για κάποιον εγκληματία: “Κοίτα να δεις τι έκανε για τα χρήματα, αφαίρεσε τόσες ζωές και κατέστρεψε τη δική του! Υπάρχουν κι άλλα πράγματα στη ζωή εκτός από τα λεφτά..”. Αυτή είναι η μία διάσταση που βλέπουμε, αφού ζούμε σε έναν κόσμο που μας έχουν περάσει ότι η ζωή με χρήμα είναι η μόνη λύση.

Λέμε: “Α, αυτός είναι νοικοκύρης, δεν χαλάει πολλά λεφτά, πάει μέχρι εκεί που φτάνουν τα χέρια του.” Εκτός του ότι κάτι τέτοιο σιγά σιγά αποτελεί εξαίρεση, σε μια κοινωνία γεμάτη κλέφτες όλων των ειδών, χρέη τα οποία καταστρέφουν οικογένειες ολόκληρες και κακοδιαχειριστές παντός είδους, αποτελεί και μια κατά κάποιο τρόπο μίζερη επιβράβευση. Σαν να λέμε: “Είσαι καλό πρόβατο, όσα σου δίνουν τρως”. Όχι ότι δηλαδή αυτοί που δεν διαχειρίζονται σωστά τα χρήματα είναι σπουδαίοι, είναι όμως φυσικό, ο άνθρωπος, όταν έχει να κάνει με χρήματα να κάνει λάθη, γι’αυτό και θα πρέπει να είναι συμπαθές/χαριτωμένο κάτι τέτοιο, όπως όταν ο Harrison Ford στην πασίγνωστη ταινία Indiana Jones: Raiders of the Lost Ark… οπλισμένος με πιστόλι, βλέπει μπροστά του κάποιον με ένα σπαθί να κάνει επίδειξη των ικανοτήτων του. Τον βλέπει με συμπάθεια γιατί ξέρει ότι δεν μπορεί να τον βλάψει σε καμία περίπτωση. Έτσι κι εμείς θα πρέπει να βλέπουμε ως “χαριτωμένα αδέξιο” κάποιον που δεν μπορεί να διαχειριστεί το χρήμα που περνά από τα χέρια του και φυσικά να μην τον εκτελέσουμε εν ψυχρώ, όπως κάνει ο Harrison Ford!

Η υγεία μας είναι άλλος ένας πολύ σημαντικός παράγοντας της ζωής μας, που πηγαίνει κατά διαόλου στο βωμό του χρήματος. Όσοι έχουν εργαστεί στον ιδιωτικό τομέα ή έχουν δική τους επιχείρηση, σίγουρα γνωρίζουν τι εννοούμε. Οι πιο δημιουργικές ώρες της ημέρας ξοδεύονται στην προσπάθεια να βγάλεις χρήματα, εργάζεσαι ατελείωτα ωράρια, μπορεί να απολυθείς για πλάκα, άγχος, αβεβαιότητα και όλα αυτά για να ανέβεις πιο ψηλά στην πυραμίδα και να μην είσαι στο δρόμο άστεγος, στο κατώτερο σκαλί δηλαδή του σύγχρονου χρηματοοικονομικού συστήματος. Η διαταραχή που προκαλούμε στο σώμα μας βάζοντάς το διαρκώς σε ψυχολογική πίεση και υποβάλλοντάς το σε κάθε λογής κακουχία, είναι η νούμερο ένα πηγή κακού όσον αφορά την πορεία της υγείας μας. Σε συνδυασμό μάλιστα με τη βιαστική διατροφή, είναι σαν ο σύγχρονος άνθρωπος να μην ενδιαφέρεται πια για τίποτα, παρά μόνο για το πώς θα κερδίσει κάτι παραπάνω στη “φάμπρικα” που τον έχουν βάλει.

Ακόμη και κάποιος να έχει το ταλέντο να γίνει ηθοποιός, ζωγράφος ή οτιδήποτε άλλο, το σύγχρονο χρηματοπιστωτικό σύστημα του λέει επί της ουσίας ότι αυτό δεν επαρκεί. Χρειάζεται απαραίτητα να έχει και το “ταλέντο” της σωστής διαχείρισης των χρημάτων του. Και ένα σχετικά πρόσφατο παράδειγμα είναι η αυτοκτονία του γνωστού ηθοποιού Robin Williams.

Παρατηρούμε λοιπόν ότι ο σύγχρονος άνθρωπος σε άπειρες περιπτώσεις, δεν είναι ικανός να διαχειριστεί τα χρήματα. Δεν μπορεί να το κάνει σε πολύ μεγάλο βαθμό, γιατί μεγαλώνοντας σε μια τέτοια κοινωνία, γίνεται πλεονέκτης και θέλει όλο και περισσότερα. Είναι ντροπή και κρίμα μια οικογένεια να καταστρέφεται οικονομικά και κοινωνικά, επειδή για παράδειγμα ο πατέρας ήταν σπάταλος, ή απλώς δεν έκανε έναν καλό υπολογισμό στη δουλειά του και έπεσε έξω.

Συμπερασματικά, μια κοινωνία που όσο περισσότερα χρήματα έχεις, τόσο περισσότερο ελεύθερος είσαι, είναι απαράδεκτη και πρέπει να επανασχεδιαστεί. Πρέπει το χρήμα να καταργηθεί από τον πλανήτη το συντομότερο δυνατό γιατί δεν είναι σωστό πλέον να καθορίζει το πόση ελευθερία θα έχουμε και πόσο καλά θα είμαστε στην υγεία μας.

Ποια είναι η εναλλακτική; Πιστεύουμε ότι ένα σύστημα σαν την οικονομία βάσει πόρων, που προτείνει ο Fresco στη γνωστή σειρά ντοκιμαντέρ Zeitgeist, έχει πολύ καλύτερα στοιχεία από το σύγχρονο χρηματοοικονομικό σύστημα.

Σε μια κοινωνία αφθονίας σαν εκείνη μιας οικονομίας βάσει πόρων, κάθε περίπτωση κλοπής θα αντιμετωπιζόταν ακριβώς όπως θα αντιμετωπίζαμε σήμερα την περίπτωση κάποιου εκατομμυριούχου αν έκλεβε μικροπράγματα από ένα κατάστημα. Δεν θα χρειαζόταν φυλάκιση για “σωφρονισμό”, αλλά η βοήθεια κάποιου ειδικού, ώστε να ξεπεράσει το ψυχολογικό πρόβλημα που έχει.

Υπάρχουν σίγουρα οι πόροι στον πλανήτη αυτή τη στιγμή, ώστε να ζήσουμε όλοι σε ένα σπίτι, έχοντας τα πολύ απαραίτητα για να επιβιώσουμε αξιοπρεπώς και μάλιστα χωρίς να χρειάζεται να χρησιμοποιούμε το χρήμα για τις συναλλαγές μας. Το χρήμα ΔΕΝ είναι μονόδρομος. Αν κάποιος σας πει: “Μα καλά τόσα χρόνια το χρησιμοποιούμε, δεν γίνεται αυτό να αλλάξει.”, θυμίστε του απλά πόσο ελάχιστα χρόνια στο κοσμικό ημερολόγιο υπάρχει το χρήμα. Είμαστε ακόμα στα σπάργανα της εξέλιξης.. Θέλουμε να πάμε πολύ πολύ μακρύτερα και το χρήμα μας κρατάει πίσω!