Η εποχή της ιδιοκτησίας τελειώνει
Στον 20ο αιώνα συνηθίσαμε σε έναν συγκεκριμένο τρόπο σκέψης: εάν χρειαζόσουν κάτι, το αγόραζες. Αυτοκίνητα, σπίτια, δίσκους, ο,τι ήθελες. Οι σύγχρονες, αποτελεσματικές κατασκευαστικές τεχνικές και η λογιστική επέτρεψαν να δημιουργηθεί μια άνευ προηγουμένου παγκόσμια ροή προϊόντων. Η ιδιοκτησία σύντομα είχε να κάνει με το να είσαι κάποιος – ήταν ένας τρόπος να ορίσεις το ποιος είσαι.
Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα σήμερα: το να αγοράζουμε και να κατέχουμε πράγματα είναι ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής μας. Κι όμως, κάτι είναι ιδιαιτέρως διαφορετικό τώρα: οι περισσότεροι από εμάς σταματήσαμε να αγοράζουμε CDs ή DVDs. Οι νέοι δεν αγοράζουν αυτοκίνητα πια. Τα βιβλία πουλάνε λιγότερα αντίτυπα. Πολλά πράγματα που αγοράζαμε και κρατούσαμε στο σπίτι, πλέον δεν τα αγοράζουμε.
Ας ρίξουμε μια πιο κοντινή ματιά στο τι συμβαίνει με τη μουσική, για παράδειγμα. Οι καλλιτέχνες ακόμα κυκλοφορούν άλμπουμ, αλλά πολύ λίγοι άνθρωποι αγοράζουν το άλμπουμ κατ’ ουσίαν. Αντί αυτού, ίσως αγοράσουν τα τραγούδια ψηφιακά στο iTunes ενώ επίσης ένα αυξανόμενο πλήθος ανθρώπων θα ακούσουν κάποιο κομμάτι διαδικτυακά κατ’ επιλογή. Η μουσική αποκτάται, δεν κατέχεται. Το ίδιο ισχύει και για το αγαπημένο σου φιλμ. Δέκα χρόνια πριν, θα είχες αγοράσει ένα DVD για να το παρακολουθήσεις ξανά και ξανά. Τώρα το έχεις στην αναμονή στο Neflix.
Και αυτό είναι μόνο η αρχή.
Τα πράγματα αποκτούν πραγματικό ενδιαφέρον όταν ξεκινάμε την κουβέντα για αυτοκίνητα αντί για μουσική. Πώς θα ήταν αν είχες πρόσβαση σε ένα αμάξι κατ’ απαίτησή σου; Μπορείς να πεις πως έχουμε ήδη τα ταξί. Αλλά τα ταξί δεν είναι τόσο βολικά όσο το Netflix. Πώς θα ήταν αν είχες πραγματικά την άνεση του αυτοκινήτου σου χωρίς καν να το κατέχεις;
Η Κινητικότητα ως Μέσο (Κ.ΩΣ.Μ) είναι ένα μοντέλο κίνησης χωρίς ιδιοκτησία. Πληρώνεις ένα μηνιαίο λογαριασμό, όπως με το Spotify, λες στην εφαρμογή πού πηγαίνεις και έχεις άμεση πρόσβαση σε ταξί, λεωφορεία και λοιπά. Τα πάντα είναι διαθέσιμα κατ’ απαίτηση και η ιδιοκτησία δεν είναι πλέον αναγκαία.
Η Κ.ΩΣ.Μ είναι μέρος μιας τάσης που ονομάζεται μοντέλο «ως υπηρεσία». Οι αρχές αυτού του πλαισίου σκέψης ξεκίνησαν σαν μια απλή ιδέα σχετικά με την ανάπτυξη λογισμικού, όταν οι εταιρείες ξεκίνησαν να πληρώνουν για πρόσβαση, αντί να αγοράζουν μόνιμες άδειες για προγράμματα γραφείου. Τώρα το ίδιο μοντέλο κινείται και στον υλικό κόσμο. Το Netflix, το Spotify, η AirBnB και η Uber είναι όλες εταιρείες «ως υπηρεσία».
Τα μοντέλα «ως υπηρεσία» γίνονται όλο και πιο εφικτά όταν ο αριθμός των αισθητηρίων που μας περιβάλλουν αυξάνεται. Αυτή η ανάπτυξη συχνά ονομάζεται και «Διαδίκτυο των πραγμάτων». Αλλά όταν σκεφτούμε το Διαδίκτυο των Πραγμάτων από τη σκοπιά των εξαφανιζόμενων προϊόντων και την αύξηση των νέων μοντέλων υπηρεσιών, μπορούμε κάλλιστα να καταλήξουμε πως, στην πραγματικότητα, πρόκειται για το «Διαδίκτυο των μη-πραγμάτων».
Τι είναι ακριβώς τόσο επαναστατικό σχετικά με το μοντέλο «ως υπηρεσία» τότε; Γιατί είναι καλό το να μην κατέχεις πράγματα; Υπάρχουν δύο κυρίως λόγοι και αυτοί σχετίζονται: Πρώτον, η κτήση μας κάνει να τεμπελιάζουμε. Δεύτερον, ο πλανήτης δεν μπορεί να επιβιώσει αν εμείς καταναλώνουμε τόσα πολλά πράγματα.
Όταν αγοράζουμε πράγματα, εύκολα τα βαριόμαστε και ξεχνάμε ότι υπάρχουν ή εναλλακτικά, τα χρησιμοποιούμε απλά και μόνο επειδή μας ανήκουν. Κατ’ απαίτηση σημαίνει να χρησιμοποιούμε τα πράγματα όταν πραγματικά τα χρειαζόμαστε. Αυτό οδηγεί στην πιο αποτελεσματική χρήση πόρων. Η AirBnB κάνει περισσότερους ανθρώπους να χρησιμοποιούν το ίδιο διαμέρισμα και η Uber κάνει περισσότερους ανθρώπους να χρησιμοποιούν το ίδιο αυτοκίνητο.
Χρειάζεται ένα μεγάλο ποσό φυσικών πόρων για την κατασκευή ενός αυτοκινήτου, ή ενός smartphone εξ’ αρχής. Αυτή τη στιγμή, αυτοί οι φυσικοί πόροι μας τελειώνουν. Γι’ αυτό οι ψηφιακές πλατφόρμες «ως υπηρεσία» δείχνουν πολλά υποσχόμενες. Στο μέλλον, το μοντέλο «ως υπηρεσία» θα φέρει επανάσταση σε κάποιους τομείς της ζωής μας που είναι τελείως μη βιώσιμοι τώρα όπως, η στέγαση, η κίνηση και η επικοινωνία.
Μπορείτε να φανταστείτε έναν κόσμο όπου δεν θα έχεις πλέον ένα τηλέφωνο στην τσέπη σου αλλά αντιθέτως θα πληρώνεις για να επικοινωνήσεις ως υπηρεσία; Μπορεί να ακούγεται σαν επιστημονική φαντασία, αλλά οι εταιρείες σε όλο τον κόσμο προσφέρουν ήδη στέγαση και ακόμα «Έξυπνη Πόλη ως υπηρεσία». Ένας κόσμος χωρίς smartphones; Κι όμως, είναι πολύ πιθανόν να συμβεί.
Πηγή
Μετάφραση: Άκης Πετρόπουλος
