Πώς να αλλάξεις το μυαλό του κόσμου στο διαδίκτυο.

Στο Facebook “αθόρυβα” σταματώ να ακολουθώ φίλους που γράφουν εξαγριωμένα status, ακόμα και να έχουν δίκιο. Δεν θέλω να με “σφυροκοπούν” με την “αλήθεια”, ανεξάρτητα από το πόσο αλήθεια είναι.

Καταλαβαίνω γιατί το κάνουν. Το έχω κάνει και εγώ. Η άγνοια – για την υπεραλίευση, για τα εκτροφεία σκύλων, για τον σεξισμό, για το τι μπορούν και τι δεν μπορούν να καταφέρουν τα εμβόλια – μπορεί να γίνει επικίνδυνη και το να θέλεις να την μειώσεις, είναι κατανοητό.

Κάποιοι μπορούν να το κάνουν προσεκτικά και διπλωματικά και έχω μάθει πολλά από αυτούς τους ανθρώπους.

Όμως οι περισσότεροι διαδικτυακοί ακτιβιστές, αφήνουν την περιφρόνηση να τρυπώσει μέσα στο μήνυμα που θέλουν να επικοινωνήσουν. Το ζήτημα γίνεται περισσότερο το να αποδείξουν πως οι άλλοι έχουν άδικο και λιγότερο το να τους βοηθήσουν να καταλάβουν το λάθος τους. Απλά ρίξτε μία ματιά σε κάθε σχετικό θέμα στο διαδίκτυο. Είναι γεμάτο τέτοιες διαμάχες. Θεωρείται φυσιολογικό να κατηγορείς ανθρώπους για την άγνοιά τους.

Δεν είναι δίκαιο να κατηγορείς τους ανθρώπους για την άγνοιά τους, αν όντως είναι αυτός ο λόγος του λάθους. Δεν επιλέγουμε αυτά που δεν “πιάνουμε”, αυτά που δεν έχουμε μάθει, αυτά που δεν έχουμε κατανοήσει τη σημαντικότητά τους.

Η άγνοια είναι τυφλή όσον αφορά τον εαυτό της. Όταν προσπαθείς να διορθώσεις την άγνοια κάποιου, είναι εύκολο να ξεχάσεις ότι κι εσύ αγνοείς πράγματα, με τρόπους που δεν γνωρίζεις.

Όποιος και να είσαι, πρέπει να παραδεχθείς ότι είναι πάρα πολλά αυτά που δεν γνωρίζεις και δεν ξέρεις πως δεν τα γνωρίζεις. Κανείς μας δεν είναι εντελώς απαλλαγμένος από την άγνοια. Έτσι, στις προσπάθειές μας να μειώσουμε την άγνοια, οφείλουμε να προσεγγίζουμε τους άλλους σαν “αδερφούς στη μάθηση”, παρά σαν ανθρώπους που αξίζουν να κατηγορηθούν.

Η χειρότερη στάση που μπορεί να έχει κάποιος, είναι αυτή που εμπεριέχει ηθική επίκριση. Αυτό έχει ως παρενέργεια την εξάλειψη της ελευθερίας του άλλου ατόμου στο να συμφωνήσει με τα επιχειρήματά σου και μπορεί ακόμα και να δημιουργήσει έναν, πολύ αφοσιωμένο στα λεγόμενά του, αντίπαλο. Αν το κάνεις αυτό σε πολύ κόσμο, μειώνεις την δεκτικότητά του σε αυτά που έχεις να του πεις. Ακόμα και αλήθεια να είναι αυτό που λες, όταν το εκσφενδονίζεις, είναι πιο πιθανό ο απέναντί σου να το “αποκρούσει”, παρά να το “κολλήσει” στο μυαλό του.

Το να μαθαίνεις, σημαίνει ότι πρέπει να αφήνεις στην άκρη μία τωρινή σου άποψη. Για να το καταφέρει αυτό κάποιος, πρέπει να βρίσκεται σε μία “δεκτική” κατάσταση. Εντούτοις, οι περισσότερες προσπάθειες που κάνουν οι διαδικτυακοί ακτιβιστές, είναι ανοιχτά ειρωνικές απέναντι στους ανθρώπους που (φαινομενικά) επιθυμούν να μορφώσουν.

Η αλλαγή μυαλών είναι μία πολύ ευαίσθητη δουλειά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή, ώστε να μην εκφράζετε περιφρόνηση σε ανθρώπους που δεν συμφωνούν μαζί σας (ακόμα). Αν βάζεις τους απέναντί σου σε αμυντική στάση, τα μυαλά τους “κλείνουν”, μέχρι να νιώσουν και πάλι ασφάλεια. Τη στιγμή που μία συζήτηση πυροδοτεί αμυντική αντίδραση, η πιθανότητα της μάθησης έχει χαθεί γι’αυτό το άτομο – παρόλο που αυτό το σημείο διαμάχης, είναι εκείνο στο οποίο το μεγαλύτερο μέρος του διαδικτυακού “ακτιβισμού” ξεκινά.

Αυτή η κρίσιμη ευαίσθητη διαδικασία λοιπόν, απειλείται από την απογοήτευσή μας με τις αδαείς πεποιθήσεις των άλλων. Είναι δύσκολο να μην είναι κάποιος θυμωμένος με την κακή πληροφόρηση του κινήματος κατά του εμβολίου, τώρα που βλέπουμε εγχώρια κρούσματα ιλαράς και κοκκύτη.

Ο θυμός είναι η εύκολη απάντηση, καθώς επίσης και η πιο καταστροφική. Τι νομίζετε ότι ξεκίνησε το κίνημα κατά του εμβολίου; Πιθανώς το ίδιο είδος θυμού: “Αυτό που μας έχουν πει είναι λάθος και βάζουμε τα παιδιά μας σε κίνδυνο. Άνθρωποι ξυπνήστε, μην πιάνεστε κορόιδα!”

Ακόμη και αν η μία πλευρά είναι, αντικειμενικά σωστή – και αυτό δεν συμβαίνει φυσικά πάντα – όσο περισσότερος θυμός κατευθυνθεί στην άλλη πλευρά, τόσο λιγότεροι από αυτούς τους ανθρώπους θα αισθανθούν ασφαλείς να αλλάξουν τα μυαλά τους. Το να στριμώχνεις τους ανθρώπους στη γωνία και να τους αποδεικνύεις ότι κάνουν λάθος ενθαρρύνει μόνο το να αρνούνται να αλλάξουν άποψη, να “εξορθολογιστούν” και να διασπείρουν λάθος στοιχεία για την επιστήμη, επειδή σε εκείνο το σημείο, η συζήτηση μετατρέπεται ακριβώς σε μια ανταλλαγή συναισθηματικού θορύβου.

Αυτός ο τρόπος ανταλλαγής επιχειρημάτων είναι μια σχεδόν τελείως άχρηστη προσέγγιση που δεν οδηγεί στη μείωση της άγνοιας. Η διαδικασία του να βοηθάς τους ανθρώπους να κατανοήσουν κάτι (αν αυτό είναι όντως κάτι που επιζητούν οι συζητητές), είναι το αντίθετο της διαμάχης.

Το να είμαστε σωστοί είναι εξαιρετικά ελκυστικό συναίσθημα για όλους μας. Νιώθουμε τόσο καλά όταν είμαστε σωστοί, όσο αντίστοιχα νιώθουμε άσχημα όταν κάνουμε λάθος. Αλλά είτε έχουμε αυτό το συναίσθημα, είτε όχι, λίγο έχει να κάνει με το αν τα γεγονότα όντως υποστηρίζουν τις απόψεις μας και γι’αυτό είναι τόσο επικίνδυνα εθιστικό φάρμακο.

Μόλις δεθείτε συναισθηματικά με την αίσθηση του να έχετε δίκιο, το να τη νιώσετε φτάνει να είναι πιο σημαντικό από το να έχετε όντως δίκιο. Όλοι μας έχουμε κάνει άσκοπες συζητήσεις με τους φίλους μας:

“Ήταν το Crash μια καλή ταινία;”

“Βοηθάει στ’ αλήθεια κανέναν ο Bono;”

Θα έχετε παρατηρήσει ότι συχνά σε αυτές τις συζητήσεις, δεν θέλουμε το άλλο άτομο να εκφράσει καλά επιχειρήματα, ακόμη και αν, εφόσον το παραδεχτούμε, μπορεί να μας κάνει να αποκτήσουμε μια πιο πλούσια γνώση και αντίληψη από αυτή που είχαμε πριν. Αντί αυτού, θέλουμε να πουν χαζά επιχειρήματα, που να κάνουν τα δικά μας να ακούγονται καλά. Θέλουμε περισσότερο να είναι αυτοί λάθος, παρά να μάθουμε εμείς κάτι!

Αν ήσουν λάθος, θα ήθελες κάποιος να σου το πει; Ίσως, εάν γινόταν διακριτικά και με συμπάθεια. Το να το κάνεις με αυτό τον τρόπο, δεν είναι μια συνηθισμένη δεξιότητα. Αν θέλετε να μάθετε πώς να μιλάτε στους ανθρώπους για τα πάντα, χωρίς να τους έχετε σε άμυνα, το λαμπρό βιβλίο του Μάρσαλ Ρόζενμπεργκ “Μη βίαιη επικοινωνία”, θα αποτελέσει (κατά την ταπεινή μου γνώμη) τη “Βίβλο” σας.

Είναι δύσκολο να προσπεράσετε τον πειρασμό του να οδηγείτε τους ανθρώπους στο να νιώσουν πως είναι λάθος. Δεν είμαι πολύ καλός σε αυτό. Κατά τη διαδικασία της σύνταξης του παρόντος άρθρου παρατήρησα θυμό να αναδύεται ξανά και ξανά μέσα από τα λόγια μου και έχω κάνει ό,τι μπορώ για να τον κρατήσω έξω από αυτό το κείμενο. Εξάλλου, ο στόχος μου ήταν να “θεραπεύσω” ένα ιδιαίτερο είδος άγνοιας.

Αυτό είναι πάντα ασταθές όμως, γιατί πρέπει να έχει ως αρχική βάση μια μάλλον αυτάρεσκη πεποίθηση: «Κατέχω μια αλήθεια που δεν την έχεις και πάω να σου την δώσω.” Έχω προσπαθήσει να κρατήσω ρεαλιστικούς τους στόχους μου και να μην υποκύψω στην παρόρμηση του να επιτεθώ. Αλλά είμαι βέβαιος ότι το κείμενο εξακολουθεί να δείχνει σημεία που ακόμα είμαι “τυφλός” σχετικά με αυτό.

Νομίζω ότι όντως έχω δίκιο, αλλά είναι πιθανό να είμαι αδαής με έναν τρόπο που δεν καταλαβαίνω. Μερικοί από εσάς μπορεί να γράψουν στο τμήμα των σχολίων ακριβώς αυτό και πάλι θα πρέπει να τιθασεύσω τον πειρασμό μου να “εκφοβίσω” τις αντίθετες απόψεις τους ρητορεύοντας. Αν είμαι αρκετά ικανός, οφείλω να είμαι σε θέση να εξετάσω ακόμα και το να συμφωνήσω μαζί τους!

Ακόμα και τώρα φοβάμαι ότι, όταν θα έχω την ευκαιρία, δεν θα είμαι σε θέση να το κάνω αυτό. Είμαι πολύ καλός στο “ρητορικό νταηλίκι”, ή τουλάχιστον αρκετά καλός ώστε να προσφέρω στον εαυτό μου ικανοποίηση όταν το προσπαθώ. Το ιστορικό σχολίων αυτού του blog είναι σπαρμένο με λεκτικούς στραγγαλισμούς που έχω προσφέρει σε αναγνώστες, ως επί το πλείστον για τον τρόπο με τον οποίο διαφωνούσαν μαζί μου. Ελπίζω ότι αυτή τη φορά οι επικριτές μου θα είναι ήπιοι και διπλωματικοί, επειδή αυτή η σπάνια μορφή γενναιοδωρίας θα μου δώσει την καλύτερη δυνατή ευκαιρία να μάθω κάτι καινούργιο.

Πετύχαμε τυχαία χθες το παραπάνω κείμενο και αμέσως σκεφτήκαμε ότι είναι απαραίτητο να το μεταφράσουμε για να το διαβάσετε όλοι.

Ο συντάκτης βάζει σε σειρά όσα είχαμε διάσπαρτα στο μυαλό μας όλον αυτό τον καιρό για ορισμένες σελίδες στο facebook, οι οποίες είναι επιθετικές απέναντι σε όσους διαφωνούν ή εκφράζουν άποψη διαφορετική από τη δική τους.

Χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε τι θέλουμε να επιτύχουμε με την σελίδα ή το blog μας. Αν θέλουμε να αλλάξουμε τα μυαλά των ανθρώπων, όσα γράφει ο David Cain είναι σίγουρα στη σωστή κατεύθυνση. Το να είμαστε όμως επιθετικοί και προσβλητικοί καταφέρνει περισσότερο άλλα πράγματα (συσπείρωση, αυταρέσκεια, περισσότερα like & share), παρά την αλλαγή.

Κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί… Γιατί αυτού του είδους οι σελίδες λοιπόν έχουν τόσο φανατικό και ευρύ κοινό;

Η απάντηση βρίσκεται στην ανάλυση που μπορείτε να παρακολουθήσετε στο παρακάτω βίντεο. Όταν κάποιος χρησιμοποιεί το μίσος και τον θυμό για να επικοινωνήσει κάτι, τότε αυτό είναι πολύ πιο πιθανό να μοιραστεί από το κοινό που τον διαβάζει ή τον βλέπει.

Με αυτόν τον «μη-βίαιο» τρόπο προσπαθούμε να προσεγγίζουμε και να συνομιλούμε με όλους εσάς που σχολιάζετε τις αναρτήσεις μας στην σελίδα “Πολιτισμός Τύπου 1” στο Facebook. Γιατί πραγματικός στόχος μας είναι να επικοινωνήσουμε κάποιες ιδέες που θεωρούμε στον σωστό δρόμο και όχι να μειώσουμε κάποιον επειδή δεν τις συμμερίζεται.

Άλλωστε είμαστε απόλυτα σύμφωνοι με την ρήση του Μπέρτραντ Ράσελ: «Δεν θα πέθαινα ποτέ για τις ιδέες μου, γιατί μπορεί να έκανα λάθος.»