Ανοιχτή συνέντευξη με τον Βιολόγο Γιώργο Καργιολάκη

Σας καλωσορίζω στην πρώτη ανοιχτή συνέντευξη της σελίδας! Με μεγάλη μου χαρά ξεκινώ αυτή τη νέα προσπάθεια για να ταΐσω την περιέργειά μου (ελπίζω και τη δική σας!) για το σύμπαν, με απαντήσεις από τους πιο κατάλληλους ανθρώπους για να το κάνουν: τους επιστήμονες.

Ο πρώτος άνθρωπος που σκέφτηκα να επικοινωνήσω ήταν ο Γιώργος Καργιολάκης. Ο Γιώργος είναι Βιολόγος με μεταπτυχιακό στη Μοριακή Ιατρική – μεταπτυχιακή διατριβή στην Ιολογία. Εργάζεται ως υπεύθυνος φαρμακοεπαγρύπνησης και ιατρικής πληροφόρησης σε πολυεθνική φαρμακευτική εταιρεία.

Διαβάζω εδώ και καιρό τις αναρτήσεις του Γιώργου στο facebook. Εκτός από ιδιαίτερα καταρτισμένος στον τομέα του, είναι κάποιος με τον οποίο νιώθω πως μπορώ να συζητήσω με ουσιώδη τρόπο, χωρίς φανατισμούς και ξερολίαση. Ξέρετε πόσο απεχθάνομαι αυτά τα δύο, αν με παρακολουθείτε καιρό. 🙂 Οπότε καταλαβαίνεται πόση χαρά μου έδωσε η αποδοχή της πρότασής μου για μια ανοιχτή συνέντευξη.

Στόχος μας είναι το να φτάσουμε όσο γίνεται πιο κοντά στην αλήθεια. Κι αυτό θα γίνει στα πλαίσια μιας διαδικασίας ερωταπαντήσεων που θα απλωθεί μέχρι ένα άγνωστο χρονικό διάστημα. Δεν υπάρχει πλάνο για το πόσες ερωτήσεις θα γίνουν, ούτε για το ποιες θα είναι αυτές.

Κάντε bookmark τον σύνδεσμο της συνέντευξης γιατί μια στο τόσο θα “ανεβαίνει” και μια νέα απάντηση. Μπορείτε να μου στέλνετε τις ερωτήσεις σας για τον Γιώργο στο e-mail μου καθώς και με προσωπικό μήνυμα στη σελίδα “Πολιτισμός Τύπου 1” στο facebook.

Ερώτηση 1η: 17 Ιανουαρίου 2023
ΠΡΟΣΟΧΗ – ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ SPOILERS για την ταινία ANNIHILATION (2018)
Πρόσφατα είδα την ταινία “Annihilation“. Είναι αυτό ένα ρεαλιστικό σενάριο που όντως θα μπορούσε να συμβεί στη Γη και αν ναι μπορείτε να μας αναλύσετε λίγο το πώς υποθέτουμε πως θα λειτουργούσε αν ερχόταν σε επαφή με την εξελικτική διαδικασία της Γης;

Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση που μου έδωσε την ευκαιρία να ξαναδώ αυτή την εξαιρετική, αν και υποτιμημένη αρκετά, ταινία του Alex Garland. Για όποιον ενδιαφέρεται να διαβάσει μια πολύ καλή κριτική της ταινίας (με λίγα spoilers) μπορεί να δει σε αυτή την ανάρτηση του φίλου Γιάννη:
https://www.facebook.com/smoilis/posts/pfbid02FvuEEp2ZFEozzAnDQkTatYGS9Fas6QaLGt9hkNKLLJeHyiYUSUgD9PTDN5DBo7JLl

Πέρα όμως από το καλλιτεχνικό κομμάτι και ειδικά την αισθητική της ταινίας, αυτό που ιντριγκάρει ως βιολόγο σε αυτού του είδους το sci-fi είναι φυσικά το επιστημονικό κομμάτι. Όμως, όταν βλέπεις ένα έργο τέχνης, μια ταινία στη συγκεκριμένη περίπτωση, η «στεγνή» επιστημονική προσέγγιση μπορεί να αφαιρεί τη δυνατότητα φιλοσοφικής προσέγγισης και καλλιέργειας της φαντασίας και των συναισθημάτων που μπορεί να σου προκαλέσει. Είναι δύσκολο όμως να μην αρχίσεις να σκέφτεσαι «δεν γίνονται αυτά» ή τέλος πάντων βλέποντας τη Νάταλι Πόρτμαν ως βιολόγο να μην αναρωτιέσαι αν μπορεί να συμβεί κάτι τέτοιο και να προσπαθείς να το εκλογικεύσεις.

Ακόμη και στη σχολή το κάναμε αυτό, θυμάμαι σε κάποιο μάθημα επιλογής (αναπτυξιακή βιολογία, εξελικτική δεν θυμάμαι ποιο) είχαμε μια εργασία για να δείξουμε αν μπορεί να υπάρξει οργανισμός όπως το Alien ή το Godzilla, αν μπορούν να υπάρξουν τεράστιες αράχνες κ.ο.κ. Θυμάμαι σκέψεις και αναλύσεις για το ισχυρό οξύ του Alien και κατά πόσο θα μπορούσε να το παράγει στο σώμα του και να μην αυτοδιαλύεται ή αν γίνεται να υπάρχουν τεράστια έντομα, υπερμεγέθη φυτά, γιγαντιαία ζώα και πώς καθορίζεται και αν υπάρχει κάποιο όριο, μιας και οι ενεργειακές ανάγκες για ένα τέτοιο ζώο θα ήταν τεράστιες ή ο εξωσκελετός τους δεν θα μπορούσε να υποστηρίξει από ένα μέγεθος και πάνω:
https://www.scienceworld.ca/stories/why-arent-spiders-bigger/

Στο ερώτημα λοιπόν αυτό, οφείλω να πω ότι ο Garland σκόπιμα δεν εξηγεί το μηχανισμό με τον οποίο λειτουργεί αυτό το «Shimmer». Αφήνει ελεύθερη τη φαντασία να οργιάσει, ίσως γιατί δεν είναι και εκεί το νόημα της ταινίας, όπως και στην περίπτωση του Godzilla ή των ταινιών Alien. Από την αρχή της ταινίας εξάλλου, βλέπουμε ότι σκοπός δεν είναι η επιστημονική ακρίβεια από το πώς φαίνονται τα ανθρώπινα κύτταρα στο μικροσκόπιο μέχρι το πώς παρουσιάζει τα γονίδια Hox.
https://en.wikipedia.org/wiki/Hox_gene

Εκεί όμως που πραγματικά ένας βιολόγος θα μπορούσε να αρχίσει να ξεριζώνει τα μαλλιά του είναι η παρουσίαση του ίδιου του «Shimmer». Είναι γνωστό ότι οι εξελικτικές διαδικασίες είναι αρκετά χρονοβόρες και δεν οδηγούν πάντοτε σε κάποιον τόσο «ορατό» φαινότυπο και μάλιστα τόσο γρήγορα. Οι βίαιες και απότομες μεταλλαγές στο γενετικό κώδικα ενός οργανισμού οδηγούν συνήθως στο θάνατο ή σε καρκίνους και ουσιαστικά για να δούμε το εξελικτικό αποτέλεσμα της επικράτησης μιας μετάλλαξης που θα θεωρηθεί ευνοϊκή μέσα στο συγκεκριμένο περιβάλλον και στο πέρασμα πολλών αιώνων, μπορεί να καταλάβει κανείς πώς χρειάζεται να περάσουν πολλές γενιές.

Όμως, αυτό που βλέπουμε στην ταινία δεν είναι μπούρδες και συμφωνώ με το παρακάτω άρθρο πως άλλο fiction και άλλο non-sense που έχουμε σε πολλές ταινίες επιστημονικής φαντασίας:
https://www.indiewire.com/2018/03/annihilation-science-explained-adam-rutherford-alex-garland-1201934047/

Εδώ λοιπόν ο Garland παίρνει ένα υπαρκτό concept και του αλλάζει τα φώτα και το διαστρέφει όσο του επιτρέπει η φαντασία του και η καλλιτεχνική δημιουργία, χωρίς να πέφτει στην παγίδα να το εξηγήσει. Σου λέει δηλαδή, κοίταξε φίλε το θεωρητικό υπόβαθρο υπάρχει και εγώ σου εισάγω έναν μηχανισμό που υπάρχει στο σύμπαν και που δεν είναι γνωστός στους επιστήμονες ακόμη, γιατί ως επιστήμονας ξέρεις πολύ καλά ότι δεν γνωρίζεις τα πάντα για το σύμπαν και τους βιολογικούς και φυσικούς μηχανισμούς της ζωής που μπορεί να υπάρχουν σε αυτό. Προσωπικά, η ταινία ήταν και σαν ένα «μάθημα» επιστημονικής σκέψης και μεθοδολογίας. Η δυνατότητα αλληλεπίδρασης με αυτό το Shimmer, που είναι κάτι σαν ιός, κάτι μεταξύ ζωντανού και μη ζωντανού οργανισμού ήταν επίσης εξαιρετική σαν ιδέα και σου δημιουργεί και ερωτήματα για το τι συμβαίνει τελικά στην ταινία (δεν θα πω περισσότερα γιατί κάποιος μπορεί να θέλει να τη δει).

Επομένως, τα υβριδικά ανθρωποφυτά και οι διάφοροι τερατόμορφοι οργανισμοί που παρουσιάζονται στην ταινία είναι επιστήμη τραβηγμένη από τα μαλλιά, δεν είναι όμως κάτι που δεν γίνεται στο εργαστήριο με τη Drosophila melanogaster για παράδειγμα, όπως αναφέρει και το άρθρο του Indiewire. Από την άλλη όμως, οι φιλοσοφικοί σχεδόν μεταφυσικοί προβληματισμοί που μας προσφέρει απλόχερα η ταινία, δεν μπορούν να εξηγηθούν ή να αναλυθούν αποκλειστικά μέσα από την επιστημονική μέθοδο. Κι αυτό για μένα προσωπικά κάνει αυτή την ταινία εξαιρετικό sci-fi, διότι η φιλοσοφία στην επιστήμη και στην αναζήτηση της Αλήθειας, με την έννοια όχι μόνο της επιστημονικής, αλλά και της κατάκτησης του ανθρώπινου συναισθήματος, είναι απαραίτητη και λυτρωτική.

Αντί λοιπόν να σκεφτούμε τι θα συνέβαινε στο υποθετικό σενάριο που αναφέρει η ερώτηση, ας σκεφτούμε πώς αυτή η ταινία μας δείχνει την πραγματική σύνδεση του ανθρώπου με όλους τους ζωντανούς οργανισμούς και τελικά με το σύμπαν και πόσο έχουμε κατανοήσει τη θέση μας σε αυτό το περίπλοκο και μόνο τμηματικά κατανοητό οικοσύστημα. Τέλος, ας δούμε αυτές τις «μεταλλάξεις» ως κοινωνιολογικές και ως μέρος του πώς θέλουμε τελικά να δούμε το άνθρωπο να εξελίσσεται πνευματικά και σε σχέση με το ευρύτερο οικοσύστημα που τον περιβάλλει.

Ερώτηση 2η: Loading……