Το μπλοκαρισμένο μυαλό

Δε χρειάζεται να προβληματιστούμε εδώ με τις αδικίες που έχουν γίνει εις βάρος «Εβραίων», «Ρωμαιοκαθολικών», «Ρεπουμπλικάνων», «κοκκινομάλληδων», «καλλιτέχνιδων», «ναυτικών», «Νοτίων», «Γιάνκηδων» και άλλων, από επιπόλαιες κριτικές, ή για να το εκφράσουμε καλύτερα, από στερεοτυπικές αντιδράσεις. Λέγοντας «επιπόλαιη κριτική» εννοούμε πως τέτοια λάθη μπορούν να αποφευχθούν με το να σκεφτούμε πιο αργά. Φυσικά δεν είναι μόνο αυτό αρκετό, γιατί κάποιοι άνθρωποι σκέφτονται χωρίς βιασύνη μεν, αλλά πάλι χωρίς αποτέλεσμα. Αυτό με το οποίο θα προβληματιστούμε, είναι ο τρόπος με τον οποίο εμποδίζουμε την εξέλιξη του μυαλού μας, έχοντας αυτόματες αντιδράσεις.

Όντας δέσμιοι τέτοιων αντιδράσεων, κάποιοι άνθρωποι μπορεί να πουν: «Ο Εβραίος είναι Εβραίος. Τελεία και παύλα.» – συγχέοντας έναν πραγματικό Εβραίο, με τον φανταστικό που έχουν στο μυαλό τους. Ωστόσο, παρατηρούμε, πως μπορούμε να κάνουμε τέτοιους ανθρώπους να παραδεχτούν -αφού τους υπενθυμίσουμε ορισμένους «Εβραίους» που θαυμάζουν – ίσως τον Albert Einstein, τον Sandy Koufax, τον Jascha Heifetz, τον Benny Goodman, τον Woody Allen, τον Henry Kissinger ή την Kitty Dukakis – πως «φυσικά υπάρχουν και οι εξαιρέσεις». Έχουν, δηλαδή, αναγκαστεί από την εμπειρία τους να αναγνωρίσουν ότι κάποιοι από το πλήθος των Εβραίων, δεν ταιριάζουν με τις προκαταλήψεις τους. Ωστόσο, επιμένουν θριαμβευτικά: «Οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα.», κάτι που είναι σαν να λένε απλά πως: «τα γεγονότα δεν μετράνε.»

Οι άνθρωποι που «σκέφτονται» κατά αυτόν τον τρόπο μπορεί να χαρακτηρίσουν κάποιους από τους καλύτερους φίλους τους ως «Εβραίους». Αλλά για να το δικαιολογήσουν αυτό, μπορεί να πουν: «Δεν τους σκέφτομαι καν ως Εβραίους. Είναι απλώς φίλοι μου». Με άλλα λόγια, ο φανταστικός «Εβραίος» στο μυαλό τους παραμένει αναλλοίωτος, παρά την εμπειρία τους.

Άνθρωποι σαν και αυτούς, θα ‘λεγε κανείς, πως στέκουν ανέπαφοι στις νέες πληροφορίες. Συνεχίζουν να ψηφίζουν Ρεπουμπλικάνους ή Δημοκράτες ανεξάρτητα του τι κάνουν αυτοί. Συνεχίζουν να διαφωνούν με τους σοσιαλιστές, ανεξάρτητα του τι προτείνουν. Συνεχίζουν να θεωρούν όλες τις μητέρες ιερές, ανεξαιρέτως. Μια γυναίκα με διάγνωση αθεράπευτα τρελής από γιατρούς και ψυχιάτρους, αποτέλεσε το αντικείμενο συζήτησης μιας επιτροπής, με σκοπό να αποφασιστεί το αν θα εισαχθεί σε άσυλο. Ένα μέλος της επιτροπής αρνούνταν πεισματικά να ψηφίσει για την εισαγωγή της. «Κύριοι», είπε με βαθιά ευλάβεια στη φωνή του, «πρέπει να θυμάστε πως αυτή η γυναίκα στο κάτω κάτω είναι μητέρα.»

Παρομοίως, κάποιοι συνεχίζουν να μισούν τους προτεστάντες ή τους καθολικούς ανεξάρτητα από τον άνθρωπο. Αγνοώντας χαρακτηριστικά που έχουν μείνει εκτός της διαδικασίας της κατηγοριοποίησης, παραβλέπουν τις μάλλον σημαντικές διαφορές μεταξύ τους (μιας και ο όρος Ρεπουμπλικάνος αναφέρεται τόσο στο κόμμα του Abraham Lincoln, στο κόμμα του Warren Harding, στο κόμμα του Richard Nixon, όσο και στο κόμμα του Ronald Reagan.)

Το παραπάνω αποτελεί απόσπασμα από ένα βιβλίο που δεν έχει μεταφραστεί δυστυχώς ποτέ στην ελληνική γλώσσα, το οποίο, κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να διδάσκεται σε όλα τα σχολεία του κόσμου: “Language In Thought And Action” του S. I. Hayakawa.

Ευχαριστώ θερμά τον Αλέξανδρο Μαντά για τη μετάφραση στην ελληνική γλώσσα.
Επιμέλεια: Πολιτισμός Τύπου 1